Η ιστορία της ίδρυσης της Εμπορικής Σχολής της Χίου ξεκινά μέσα στους κόλπους του φημισμένου Γυμνασίου Χίου, με πρωτεργάτη τον Γυμνασιάρχη Γεώργιο Ι. Ζολώτα, ο οποίος πρώτος εισάγει ως ιδέα και ως πράξη την εμπορική εκπαίδευση στη Χίο.
Ήδη από το 1889 έχει συναισθανθεί την ανάγκη ύπαρξης εμπορικής εκπαίδευσης στη χιακή κοινωνία και διατυπώνει γραπτώς την ιδέα του, καταρχήν για εισαγωγή εμπορικών μαθημάτων στο ωρολόγιο πρόγραμμα του Γυμνασίου. Πρακτική που επιθυμούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη ενός παράλληλου προγράμματος σε χωριστές τάξεις μαθητών που θα αποτελούσαν Εμπορικό Τμήμα ως παράρτημα του Γυμνασίου.
Έτσι, κατά το σχολ. έτος 1889-90 εισάγονται τα μαθήματα της Εμπορικής Καταστιχογραφίας και της Εμπορικής Λογιστικής και υπάρχει σκέψη για επιπλέον μαθήματα αυτής της κατεύθυνσης. Παράλληλα όμως Ο Γ.Ι. Ζολώτας γίνεται αποδέκτης προβληματισμών μήπως αυτή η καινοτομία αποβεί εις βάρος των μαθημάτων του εγκύκλιου προγράμματος.
Κατά το σχολ. έτος 1894-95 ήδη διδάσκονται αρκετά εμπορικά μαθήματα (Καταστιχογραφία, Αριθμητική, Λογιστική, Γενικές Αρχές της Εμπορίας, Εμπορευματολογία, Ιστορία και Γεωγραφία και Επιστολογραφία, Ναυτική, κ.ά.) και ξένες γλώσσες (Γαλλική, Τουρκική και δοκιμαστικά η Αγγλική). Οπότε η Εφορεία των Σχολείων αποφασίζει να καταρτίσει «οριστικώς αυτοτελές όπου το δυνατόν από του Γυμνασίου Εμπορικόν Τμήμα, κατά πρόγραμμα και ωρολόγιον». Ο διαχωρισμός των ενδιαφερόμενων μαθητών θα γίνεται στη Γ? τάξη Γυμνασίου (Α? του Εμπορικού τμήματος), ακολουθεί η Δ? του Γυμνασίου (Β? του Εμπ. τμήματος) και σχεδιάζεται η ίδρυση Γ? τάξης Εμπορικού Τμήματος. Προβλέπεται η διδασκαλία των κύριων γλωσσικών, ιστορικών και φυσικών μαθημάτων, ξένων γλωσσών και πλήθους εμπορικών μαθημάτων. Όμως, παρά τη δημοσίευση των παραπάνω και τις προσπάθειες του Γ.Ι. Ζολώτα, οι γονείς και οι μαθητές δεν πείθονται για τη χρησιμότητα τέτοιων σπουδών, εγγράφονται «εις ή δύο μαθηταί μόνον» κι έτσι «εματαιώθη ευθύς εξαρχής» αυτή η πρώτη απόπειρα ίδρυσης αυτοτελούς Εμπορικού Τμήματος.
Μερικά χρόνια αργότερα η χιακή κοινωνία κατανοεί πλέον την ανάγκη εμπορικής μόρφωσης για τους νέους της. Στη συνεδρία της 11ης Ιουλίου 1902 η Σχολική Εφορεία αποφασίζει εκ νέου την ίδρυση του Εμπορικού Τμήματος με ξεχωριστό πρόγραμμα, το οποίο θα έπεται της Β? Γυμνασίου και θα είναι τριετές. Η Α? τάξη λειτουργεί το 1902-03. Από το σχολ. έτος 1906-07 προστίθεται και μια τάξη «προπαιδευτική» κάτω από τις υπόλοιπες, ενώ οι μαθητές που φοιτούν και στις τέσσερις αριθμούν τους 60. Έκθεση του Γυμνασιάρχη Ν.Γ. Παππαδάκη της ίδιας χρονιάς αναφέρει πως το Εμπορικό Τμήμα λειτουργεί σε συνδυασμό με το Γυμνάσιο, κάτω την ίδια διεύθυνση και στέγη αλλά με παράλληλο, διαφορετικό ωρολόγιο πρόγραμμα. Επισημαίνει πως το διδακτικό προσωπικό είναι «κατά το πλείστον κοινό» και πως υπερτερούν οι ξένες γλώσσες, ιδιαίτερα η αγγλική, εις βάρος των άλλων μαθημάτων, εκφράζοντας την πεποίθηση πως αυτά τα φαινόμενα θα διορθωθούν καθώς το πρόγραμμα είναι ακόμα υπό διαμόρφωση.
Μετά την απελευθέρωση της Χίου (1912) σημειώνεται η υπαγωγή των εκπαιδευτικών πραγμάτων από το αυτόνομο καθεστώς της τουρκοκρατίας στη δικαιοδοσία του ελληνικού Υπουργείου Παιδείας. Στις 10 Νοεμβρίου 1914 η Εφορεία των Σχολείων της Χίου με αναφορά της προς το Υπουργείο αιτείται την αναγνώριση του Εμπορικού Τμήματος και τον διορισμό διδασκόντων σε αυτό.
Το επόμενο έτος, με το Νόμο 671/16 Σεπτεμβρίου 1915 (Περί αφομοιώσεως της εν Χίω Κοινοτικής Εμπορικής Σχολής προς τας δημοσίας εμπορικάς σχολάς του Κράτους και διαχειρίσεως της περιουσίας αυτής), η ελληνική κυβέρνηση κηρύσσει την Εμπορική Σχολή της Χίου ισότιμη με τις δημόσιες και επιφυλάσσεται να ρυθμίσει το πρόγραμμα των διδακτέων μαθημάτων, τα προσόντα του διδασκόντων και άλλα θέματα λειτουργίας της σε απώτερο χρόνο. Ακολούθως το 1916 ψηφίζεται διάταγμα που υπαγορεύει τα μαθήματα κατά τάξη από το σχολ. έτος 1916-17. Το συγκεκριμένο διάταγμα καταλήγει: «Άρθρον 4. Η σχολή αυτή θέλει λειτουργή συμφώνως προς τας διατάξεις του από 11 Σεπτεμβρίου 1903 Βασιλικού διατάγματος “περί εκτελέσεως του περί εμπορικών σχολών ,Β^Α’ νόμου”, τροποποιουμένου ειδικώς ως προς την ειρημένην σχολήν, καθ’ α εν τοις προηγουμένοις οφθροις ορίζεται».
Η Εμπορική Σχολή της Χίου λειτουργεί πια αντίστοιχα προς τις όλες οι υπόλοιπες στην ελληνική επικράτεια.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΧΑΡΟΚΟΠΟΣ Α., Η περιώνυμη μεγάλη Σχολή της Χίου, το ιστορικό «Γυμνάσιον Χίου», Αφοί Κυριακίδη, Αθήνα, 2006
ΑΝΤΩΝΙΟΥ Δ., Τα προγράμματα της Μέσης Εκπαίδευσης (1833-1929), τ. Β΄, Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, Αθήνα, 1987
Της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου ΠΕ06